Największy news finansowy minionego tygodnia przeszedł w Europie bez echa. Państwa z grupy ASEAN: Filipiny, Malezja, Singapur, Indonezja i Tajlandia stworzą system transgranicznych płatności mobilnych bazujących na walutach własnych z pominięciem dolara amerykańskiego. System rusza w listopadzie br.

Otóż w ramach indonezyjskiej prezydencji G20 w dniach 15-16 lipca na wyspie Bali doszło do spotkania ministrów finansów i szefów banków centralnych państw członkowskich grupy G20 oraz państw i instytucji stowarzyszonych.

Głównym tematem dwudniowego spotkania były kwestia związane z aktualnymi turbulencjami ekonomicznymi doświadczanymi przez wszystkie państwa świata, ze szczególnym uwzględnienie państw ubogich. Indonezja należąca do państw rozwijających się wykorzystuje swoją prezydencję, aby zwrócić uwagę świata, zwłaszcza państw rozwiniętych na problemy ubogich i najuboższych. Dlatego też wśród 7 najważniejszych kwestii dyskutowanych podczas lipcowego szczytu znalazły się te dotyczące zrównoważonego rozwoju, czy wsparcia rozwoju infrastruktury w państwach biednych.

Indonezja to państwo, gdzie ponad 66% to obywatele wykluczeni z państwowego systemu bankowego. Indonezja chce doprowadzić do sytuacji, gdy 80% społeczeństwa będzie mogło korzystać z usług finansowych bez względu na miejsce zamieszkania, czy status majątkowy.

Najważniejszym wydarzeniem tego spotkania było ogłoszenie przez ministrów finansów pięciu największych gospodarek państw grupy ASEAN (Filipiny, Malezja, Singapur, Indonezja i Tajlandia), iż podpiszą oni w listopadzie porozumienie o integracji swoich mobilnych systemów płatności w czasie rzeczywistym.

Plakat Bank Indonesia promujący prezydencję Indonezji w G20

Dzięki tej decyzji przelewy transgraniczne staną się o wiele bardziej efektywne i będą promować handel w ramach narodów ASEAN.

W 2020 roku szacowany łączny PKB wszystkich państw ASEAN wyniósł około 3,08 bln USA.

Wzorcowym rozwiązaniem dla transgranicznych powiązań płatności mobilnych między różnymi systemami szybkich płatności, które zostanie zastosowane przez wspomnianych 5 państw, jest Singapur. Singapurski system mobilnych płatności w czasie rzeczywistym “PayNow” ma obecnie połączenia z systemami płatności błyskawicznych w Indiach, Tajlandii, Filipinach i Malezji. Systemy te ułatwiają dokonywanie przekazów pieniężnych i płatności w ramach handlu elektronicznego. Wartość przekazów pieniężnych wysyłanych przez “PayNow” do beneficjentów w państwach ASEAN wynosi obecnie około 3 mld USD rocznie.

Płatności mobilne włączają do systemów finansowych państw osoby dotychczas wykluczone, wypierają też z rynków fizyczną gotówkę.

Sieć połączeń płatności mobilnych pomiędzy krajami ASEAN rozwija się od kilku lat niezwykle intensywnie. Połączenia te pozwalają obniżyć koszty transferu pieniędzy w obrębie regionu. To niezwykle ważne dla pracowników takich sektorów jak turystyka, dziedzin jak handel elektroniczny, to istotny aspekt wpływający na tempo ekonomicznej odbudowy regionu, który został ciężko doświadczony w ostatnich 2 latach.

To, co jest niezwykle ważną cechą techniczną proponowanych rozwiązań jest fakt, że w rozliczeniach pomiędzy stronami nie będzie wykorzystywany dolar amerykański, który do tej pory stanowił bazę przeliczeniową (kursową) pomiędzy walutami tych państw.

Za wymianę walutową w projektowanym systemie odpowiedzialne będą banki regionalne, które będą dokonywać bezpośredniej wymiany między parami walutowymi bez użycia dolara amerykańskiego. Przy większości tradycyjnych przelewów bankowych transgranicznych dolar amerykański jest wykorzystywany jako pośrednik. Oznacza to, że płatności przeliczane są z lokalnej waluty wysyłającego na dolary amerykańskie, a następnie z dolarów amerykańskich na lokalną walutę odbierającego. To sprawia, że przelewy są droższe ze względu na koszty dwóch transakcji walutowych przy każdym przelewie. W dłuższej perspektywie pojawią się też dodatkowo ryzyko walutowe.

Dane dotyczące rozwoju transgranicznego handlu elektronicznego pomiędzy państwami ASEAN wskazują, że wartość tego sektora w roku 2025 osiągnie poziom ponad 300 mld USD rocznie.

Wola wykorzystania w systemie płatności transgranicznych lokalnych walut i banków jest wyraźnym znakiem dążenia regionu do zmniejszenia zależności od dolara i redukcji kosztów. Indonezja, obecnie sprawująca przewodnictwo w G20, była gorącym zwolennikiem ograniczenia użycia dolara i przestawiła niektóre płatności w handlu z Chinami na RMB.

Na dzień dzisiejszy rozwiązanie, które ma zostać wprowadzone w listopadzie nie stanowi zagrożenia dla pozycji dolara amerykańskiego w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Ale jest wyraźnym znakiem, iż państwa rozwijające się szukają sposobów, aby zredukować koszty i ryzyka dotyczące ich gospodarek, a związane z zależnością od dolara amerykańskiego.

Warto pamiętać, iż w czasie, gdy ministrowie finansów największych gospodarek państw ASEAN ogłaszali uruchomieniu wspólnego projektu, rośnie liczba porozumień dotyczących wymiany handlowej pomiędzy państwami, które rozliczenia w transakcjach chcą opierać o własne waluty, bez udziału dolara amerykańskiego jako przelicznika. Porozumienie takie zawarła Japonia z Chinami, Indie rozliczają część transakcji w Rosją w rupiach, państwa arabskie, najwięksi światowi producenci ropy dyskutują z Chinami o rozliczeniach w chińskim juanie (petrojuan), państwa BRICS rozważają możliwość stworzenia własnej, niezależnej od dolara amerykańskiego waluty rezerwowej.

Przekonanie o tym, że państwa biedne, rozwijające sie, rynki wschodzące są zbyt słabe i niestabilne, by poradzić sobie bez dolara amerykańskiego, może być błędne. Błędem może być również brak reakcji na zachodzące zjawiska ze strony banków centralnych, ze szczególnym uwzględnieniem jednego.